Golf in Italië: Lombardije – jeugdherinneringen, de heerlijke Italiaanse keuken, en fantastische golfbanen
La Gardone aan het Gardameer, jeugdherinneringen komen naar boven.
Wim Sonneveld zong al over de koningin van Lombardije die iedere dag ging rijden in haar rijtuig en naar links en naar rechts wuifde, helaas liep het slecht met haar af. Aan dit liedje uit mijn kindertijd moest ik denken in de bus onderweg van Milaan naar Varese in de regio Lombardije, of zoals de Italianen zelf zeggen: Lombarda. Lombardije is de bij vele Nederlanders bekende regio in Noord-Italië die zich uitstrekt van de Centrale Alpen in het noorden tot aan de rivier de Po in het zuiden. In het westen wordt Lombardije begrenst door het Lago Maggiore en de rivier Ticino en in het oosten door het Lago di Garda. Door het gevarieerde landschap met bergen, meren, valleien, laagvlaktes en het milde klimaat is Lombardije voor vele Nederlanders van oudsher een geliefde vakantiebestemming. Hoewel Lombardije in het noorden aan het nuchtere Zwitserland grenst, is de sfeer 100% Italiaans. Hier wonen levensgenieters die van goed eten, lekkere wijnen, mooie kleding en alle andere goede dingen van het leven houden!
Het is echter blijkbaar nog steeds een goed bewaard geheim dat je in Italië ook geweldig kan golfen, en Lombardije is daar geen uitzondering op. Golf is in Italië nog steeds een redelijk elitaire bezigheid, en dat is goed te merken aan de entourage rond het golf in Italië. Prachtige clubhuizen op mooie locaties en fantastisch ontworpen en onderhouden golfbanen. Gemiddeld hebben de golfclubs in Italië 350 tot 500 leden die samen ongeveer de volledige exploitatie moeten dragen. Het moge duidelijk zijn dat er door de clubs financieel zwaar op de kapitaalkrachtige leden gesteund wordt. Het zal dan ook geen verassing zijn dat (buitenlandse) greenfeespelers inmiddels graag geziene gasten op de Italiaanse golfbanen zijn waarbij gelijk opgemerkt kan worden dat de greenfees voor het gebodene meer dan redelijk zijn. De gemiddelde greenfee bedraagt 60 tot 100 Euro wat gezien de geboden kwaliteit meer dan redelijk is. Met deze greenfees lopen de Italianen keurig in de pas met de greenfees van de Nederlandse kwaliteitsbanen. Tel daarbij nog de billijke prijzen voor de gastronomie in het clubhuis (goed eten en drinken is voor de Italianen zoals u weet een eerste levensbehoefte) en alle ingrediënten voor een heerlijke golfervaring zijn aanwezig!
Golf Club Varese, een klooster als clubuis.
Golf Club Varese is, met zijn clubhuis dat in een 12e eeuws Benedictijner klooster is gevestigd, al direct een mooi voorbeeld van een typisch Italiaanse golfclub. Als je aan komt bij het clubhuis verwacht je bijna dat er een monnik op sandalen naar buiten komt rennen om je te verwelkomen en je zijn diensten als caddie aan te bieden, maar dat is natuurlijk niet meer dan een leuke fantasie! Golfclub Varese ligt in de heuvels van Varese op een hoogte van 230 meter en kijkt uit op het Lago di Varese.
Golf Club Varese, hole 10 met uitzicht op het Lago di Varese.
De baan heeft een par van 72 en meet voor de heren 5.869 meter en voor de dames 5.216 meter en heeft een heuvelachtig karakter. Ik zal het maar meteen zeggen, dit is een moeilijke en uitdagende golfbaan. De holes die zich door de bomen heen slingeren zijn over het algemeen redelijk smal en 9 van de 10 keer ligt de bal niet vlak. Slicers zullen op deze baan merken dat de meeste problemen op deze baan zich aan de rechter kant bevinden. Hole 6, een recht-toe-recht-aan par 5 van 452 meter biedt bij helder weer een prachtig uitzicht op de Monte Rosa terwijl de 342 meter lange par-4 hole 10 vanaf de hoge tee een magnifiek uitzicht op het Lago di Varese biedt. De baan verkeert in een uitstekende staat van onderhoud en er valt niets op of aan te merken op de kwaliteit van deze baan die een uitdaging is voor spelers van elk niveau. De club heeft 500 leden waarvan er slechts ongeveer 200 actief spelen, dus het is er lekker rustig. Behalve Golf Club Varese heb je aan de andere kant van Varese ook nog de 9-holesbaan Panorama Golf.
We rijden verder naar Como aan het gelijknamige Lago di Como aan de grens met Zwitserland. Como loopt bijna over in de hoger gelegen grensplaats Chiasso waar vele vakantiegangers de grens tussen Zwitserland en Italië overgaan. Naar beneden rijdend doemt dan het Lago di Como op als een betoverende ansichtkaart. Zoals gezegd is Como 100% Italiaans met gezellige pleinen met terrasjes en winkelstraatjes en merk je niets van de nuchtere en zakelijke mentaliteit van de Zwitserse buren een paar kilometer verderop.
Golf Club Menaggio & Cadenabbia is één van de vijf golfbanen in de directe omgeving van Como. De andere vier golfbanen zijn: Golf Club villa d’Este, Golf Club Monticello, Golf Club La Pinetina, en Golf Club Carimate. Golf Club Menaggio & Cadenabbia bestaat sinds 1907 en is daarmee na Golf Club Acquasanta bij Rome de op één na oudste golfclub van Italië. Menaggio heeft zijn bestaan te danken aan de gegoede Britse aristocratie die laat 19e eeuw in deze omgeving bivakkeerde en graag golf wilde spelen. Dat verklaart ook de typisch Engelse sfeer die de heuvelachtige parkbaan en het clubhuis uitademen. Eén van de pronkstukken van het clubhuis is de bibliotheek met een ruime collectie antieke golfboeken en golfstokken.
Het is Italië, maar het had net zo goed Groot Brittanië kunnen zijn.
Golf Club Menaggio & Cadenabbia is aangelegd in de heuvels boven het Lago di Como en heeft een par van “slechts” 70 en een lengte voor de heren van 5.476 meter en voor de dames van 4.829 meter. Maar dat maakt deze baan nog geen makkelijke baan, integendeel. Precisie is hier het toverwoord vanwege de vele bomen en smalle fairways. Ook zijn er op een aantal holes blinde tweede slagen die precisie vragen en een hole met een blinde afslag. Op het clublogo staat heel toepasselijk de spreuk “Far and Sure” wat voor mijn gevoel weliswaar met elkaar in tegenspraak is, maar wel aangeeft hoe hier idealerwijs gespeeld moet worden.
Een webcam en een televisie om te kijken of veilig kan worden afgeslagen, briljant!
Ook hier weer perfect onderhouden golfende fairways met bulten en richels en geonduleerde greens. Helaas was het tijdens onze ronde grijs en miezerig, maar juist onder deze stemmige omstandigheden waan je jezelf op een klassieke Britse “hilly parc course”. Het is niet moeilijk je voor te stellen hoe het er hier uitziet als het zonnetje schijnt. Op hole 6, een rechte par 4 van 378 meter heb je bij helder weer een fantastisch uitzicht op de dorpen tegen de bergen. Hole 16 is een korte recht-toe-recht-aan par 4 van 335 meter met een blinde afslag over een heuvel. Voor het geval het druk is en je wil weten of het veilig is om af te slaan zonder je voorgangers in gevaar te brengen hebben ze een camera geplaatst die over de heuvel heen kijkt naar het landingsgebied van de afslag met een monitor bij de afslag. Je hoeft dus niet te wachten op een bel of naar voren te lopen om te kijken of de kust vrij is, heel slim gedaan!
En verder gaat onze golftocht door Lombardije, naar Arzago Golf dat deel uit maakt van het Palazzo Arzago Hotel Spa & Golf Resort vlak bij Desenzano aan het Lago di Garda. Zoals de naam al doet vermoeden gaat het hier om een moderne door Jack Nicklaus ontworpen 18 holes resortbaan met alle karakteristieken die daarbij horen. Om de spelers het meeste spelplezier te bezorgen mag een resortbaan wel uitdagend en lang zijn, maar de bal moet altijd kunnen worden teruggevonden en bij voorkeur zelfs van tussen de bomen (enigszins) speelbaar zijn. Resortbanen hebben vaak ook brede fairways. Bij bezoekers van een golfresort staat golfplezier voorop en daar horen lang zoeken en onmogelijke liggingen van de bal, of nog erger, verdwenen ballen, niet bij. Je moet het op deze baan erg bont maken om je bal te verliezen. Maar daardoor is de baan nog niet eenvoudig, want de uitdaging op deze baan is de lengte. Met een par van 72 is de baan voor de heren op 40 meter na nog net geen 6.000 meter, en voor de dames 5.180 meter.
Arzaga Golf Resort, brede fairways.
Wat onmiddellijk opvalt is de hoge kwaliteit van de baan. De tees zijn bijvoorbeeld van zo’n mooie kwaliteit die vergelijkbaar is met die van de greens op sommige Nederlandse banen. De fairways zijn mooi verend waar de bal bovenop het gras ligt en niet tussen het gras wegzakt. De greens zijn snel, geonduleerd en een extra moeilijkheidsfactor op deze baan. De bunkers zijn van het type potbunkers waar je liever niet in terecht wil komen. Mocht het je toch lukken om je bal buiten de brede fairways te slaan, dan wordt je geconfronteerd met wuivende graseilanden. Maar zoals gezegd, dan moet je het wel heel bont maken.
De signature hole op deze baan is de 526(!) meter lange hole 4, een par 5 met een dubbele dogleg, eerst naar links en daarna naar rechts. Er zijn twee goede slagen nodig om een middellange approach naar de zwaar door bunkers bewaakte green over te houden. Als het lukt om hier met een par van de green af te lopen, mag je jezelf een klopje op de schouder geven!
Ook de 135 meter lange par 3 van hole 7 is vermeldenswaard. Er moet over een vijver naar een supersnelle green worden geslagen waarbij de green zo geconstrueerd is dat de bal bij een beetje backspin zo van de green het water in loopt, het lijkt Augusta wel!
Arzaga Gary Player Course, uitdagende holes met diepe potbunkers.
Voor wie daarna toch nog een extra uitdaging zoekt, is er ook nog de mogelijkheid om op Arzaga 2 te spelen. Negen door Gary Player ontworpen holes die iedere speler tot het uiterste zullen testen. Smalle fairways, diepe bunkers en relatief kleine greens die met de nodige precisie moeten worden aangespeeld. Hier is hole 8 de meest uitdagende hole. Deze par 5 van 457 wordt weliswaar van boven naar beneden gespeeld, maar plaatsing van de bal is hier belangrijk om een goede approach over te houden naar de door water en bunkers bewaakte middelgrote green.
En als we dan toch bij het Lago di Garda zijn, bezoeken we natuurlijk ook Garda Golf, de home course van Matteo Manasero, één van de grootste jonge Italiaanse talenten van dit moment. Garda Golf heeft drie lussen van negen holes (rood, wit en geel) waarbij rood/wit de officiële Championship Course is. In deze combinatie heeft de baan een par van 72 en voor de heren een lengte van 6.055 meter en voor de dames 5.340 meter. Garda Golf is een moderne golfbaan wat onder andere tot uitdrukking komt in de lengte van de baan en de ruime opzet. Gelukkig hebben de architecten er aan gedacht om de baan ook een typisch Italiaans gezicht te geven door de aanplant van cypressen en de voor Italië zo kenmerkende rijen hoge coniferen waardoor je er telkens weer aan wordt herinnerd waar je bent. Vanzelfsprekend is het Lago di Garda vanaf diverse holes goed te zien, alsmede de bergen en heuvels die het zo typische landschap van deze streek vormen.
Gevarieerde vegetatie op Garda Golf.
Ook hier weer een tot in de puntjes verzorgde golfbaan met mooie dichte fairways, goed afgewerkte bunkers en waterpartijen en mooie zachte greens die goed pakken. Ook hier op hole 7 een blinde afslag waar je op een televisiescherm kan kijken of je veilig kan afslaan. Het gaat hier om een korte rechte par 4 van slechts 291 meter. De Longhitters krijgen de bal hier in de buurt van de green.
Hole 18 op Garda Golf.
De mooiste hole hier is voor mij de 18e hole. Op deze rechte par 4 van 330 meter sla je af over het water met links en rechts langs de fairway prachtige bomenrijen en bunkers om uiteindelijk met de tweede slag op de green voor het clubhuis te eindigen.
Voor wie eventueel van plan is aan het Lago di Garda een hele golfvakantie te plannen, behalve de twee besproken golfbanen zijn er in de directe omgeving van het Lago di Garda ook nog Golf Cà degli Ulivi, Paradiso del Garda, Golf Club Verona, Chervò Golf San Vigilio, Golf Club Villafranca, Franciacorta Golf Club, Golf Il Colombaro, Bogliaco Golf Resort, Parallelo Golf Club, en Golf Club Colli Berici. Kortom keuze genoeg zou ik zo zeggen!
Over alle clubhuizen kan ik voor wat betreft de gastronomie volstaan met één opmerking: in alle clubhuizen kan je goed eten en drinken. Ik merkte al eerder op dat goed eten en drinken voor de Italianen een eerste levensbehoefte is, en dat is ook in de clubhuizen van de golfclubs goed te merken. Overal kan je pasta’s en andere gerechten bestellen tegen werkelijk heel erg redelijke prijzen. Voor de gemiddelde prijs van een portie saté in de Nederlandse clubhuizen kan je in Italië ook heerlijke dingen bestellen, bestel daarbij dan nog een goed glas van de regionale wijn om het compleet te maken en je bent voor gemiddeld 10,00 tot 15,00 Euro klaar, fantastisch toch?
Tot slot dan nog een paar hotelsuggesties als u besluit een golfvakantie naar Lombardije te maken:
Art Hotel in Varese: een modern hotel in een klassieke Italiaanse villa.
Hotel Terminus in Como: een sfeervol traditioneel 4 sterren hotel direct aan het Lago di Como.
Albereta Relais & Chateaux in Erbusco: een luxe spa & wellnes hotel met het beroemde restaurant van Gualtiero Marchesi.
Grand Hotel Gardone: een sfeervol tradioneel 4 sterren kuurhotel in Gardone, direct aan het Lago di Garda.
Tekst en foto’s: Eric Veenhuyzen
